Đầu
năm tới, đất nước Nhật Bản có thể xây một tuyến đường ray sử dụng
công nghệ đệm từ (maglev), để rút nửa thời gian đi từ Tokyo đến Osaka
xuống còn gần một giờ. Kế hoạch xây dựng hệ thống đường sắt cao tốc
nhanh nhất thế giới này với chi phí dự kiến khoảng 90 tỷ USD.
Đêm
trước Thế vận hội Tokyo năm 1964, Nhật Bản đưa đoàn tàu cao tốc đầu
tiên trên thế giới vào sử dụng. Nó đưa tên tuổi đất nước Nhật Bản nổi
danh khắp toàn cầu. Một nửa thế kỷ sau đó, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe
muốn sử dụng bước nhảy vọt trong công nghệ tàu hỏa để chứng minh dù
trải qua hai thập kỷ suy giảm kinh tế nhưng đất nước Nhật Bản vẫn có
những tham vọng và hoài bão lớn, Wall Street Journal hôm 6/7 đưa tin.
Một mẫu tàu đệm từ của Nhật Bản. Ảnh: Innovation
Nhật
Bản đang ấp ủ kế hoạch xây dựng một hệ thống đường sắt cao tốc nối liền
Tokyo với trung tâm kinh tế Osaka. Tuyến đường sắt mới sẽ giảm một nửa
thời gian đi lại giữa hai địa điểm so với hơn hai tiếng hiện nay. Để đạt
được mục tiêu này, Nhật Bản cần thay mới hoàn toàn hệ thống đường sắt
với chi phí dự kiến khoảng 90 tỷ USD.
Nếu
trở thành hiện thực, tuyến đường Tokyo – Osaka sẽ trở thành đường sắt
cao tốc đệm từ xuyên tỉnh đầu tiên trên thế giới. Các tàu hoạt động trên
hệ thống này hoàn toàn không tiếp xúc trực tiếp với đường ray. Lực từ
sẽ khiến đoàn tàu lơ lửng trong không khí, giảm tối đa ma sát giữa nó và
đường ray.
Công
nghệ đệm từ mang tên "Maglev" giúp đoàn tàu lướt trên đường ray với vận
tốc 500 km/h hoặc nhanh hơn. Vận tốc này bằng một nửa tốc độ di chuyển
của các loại máy bay chở khách. Nó nhanh hơn 200 km/h so với loại tàu
cao tốc chạy nhanh nhất thế giới.
Với
chi phí 90 tỷ USD, đây có thể là tuyến đường ray đắt nhất thế giới hiện
nay. Đây cũng sẽ là tuyến đường ray xuyên thành phố đầu tiên sử dụng
công nghệ đệm từ, giúp nâng tàu lên vài cm so với rãnh và đạt tốc độ
trên 500km mỗi giờ, gần gấp đôi so với tàu cao tốc (Shinkansen) hiện
nay.
Trên
Wall Street Journal, ông Hiroo Ichikawa - giáo sư tại Đại học Meiji
(Nhật Bản) cho rằng vì một số nước, trong đó có Trung Quốc, đã phát hệ
thống tàu cao tốc riêng. Vì vậy, "Nhật Bản cần cho thế giới thấy vai
trò dẫn đầu của mình với sự ra mắt của một loại tàu mới với những khả
năng vượt trội".
Dự
án tàu đệm từ có thể là trọng tâm đầu tư mà chính phủ của Thủ tướng
Shinzo Abe đang theo đuổi. Nhiều khả năng, Tokyo sẽ khởi công xây dựng
tuyến đường này trong đầu năm 2015. Ông Abe nhận định, tàu cao tốc đệm
từ có thể là một trong những mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Nhật Bản
trong tương lai gần. Ông cũng giới thiệu công nghệ này tới Tổng thống Mỹ
Barack Obama để giảm thời gian đi từ New York tới Washington xuống còn
một giờ.
Dự án tàu đệm từ của Nhật Bản có thể khởi công đầu năm sau. Ảnh: Bloomberg
Tuy
nhiên, nhiều người Nhật Bản không đồng tình với Thủ tướng Abe. Họ cho
rằng công trình tàu điện đệm từ không mang lại hiệu quả lâu dài như mong
đợi. Các số liệu thống kê cho thấy dân số Nhật Bản sẽ giảm từ 127 triệu
người xuống 100 triệu người trong nửa đầu thế kỷ 21. Nó khiến lượng
khách của hệ thống này giảm sút.
Central
Japan Railway (JR Central) - công ty chịu trách nhiệm phát triển dự án
này, thì cho rằng đường ray mới sẽ thu hút 88 triệu lượt khách mỗi năm.
Trong đó có 72 triệu người chuyển từ tàu cao tốc hiện tại sang. Để tránh
các chỉ trích, họ dự định tự huy động vốn cho dự án mới, dựa trên dòng
tiền từ tuyến cao tốc Tokyo - Osaka hiện tại.
Tuy
nhiên, vì không thể huy động đủ vốn trong một lần, hãng chia dự án
thành 2 giai đoạn. Giai đoạn đầu từ Tokyo đến Nagoya, hoàn thành năm
2027. Giai đoạn 2 từ Nagoya đến Osaka, hoàn thành năm 2045.
Không
như tuyến cao tốc hiện tại, đi dọc bờ biển giữa Tokyo và Nagoya, tuyến
tàu đệm từ sẽ chạy xuyên dãy núi Alps của Nhật Bản. Khoảng 90% tuyến này
sẽ chạy qua hầm. JR Central cho biết đây sẽ là kế hoạch dự phòng nếu
đường ray cao tốc dọc bờ biển bị động đất hoặc sóng thần phá hủy.
Tuyến
tàu đệm từ, có tên Chuo Shinkansen, có thể giúp nhiều công ty Nhật Bản,
như Mitsubishi Heavy Industries hay Nippon Sharyo nhận được các hợp
đồng hấp dẫn. Chính phủ nước này cũng hy vọng tìm được nhiều người mua
nước ngoài. Dù vậy, thành công từ xuất khẩu công nghệ tàu cao tốc của
Nhật Bản đến nay vẫn còn hạn chế.
Nhiều
nhà phân tích cũng tỏ ra nghi ngờ kế hoạch thương mại hóa của JR
Central, đặc biệt là sang Mỹ. Mỹ thậm chí còn chưa xây đường ray cao tốc
thực sự, chứ chưa nói đến dự án tham vọng và đắt đỏ như tàu đệm từ.
Chi
phí hoạt động của loại đường ray này có thể thấp hơn tuyến cao tốc, vì
không có sự ma sát giữa tàu và đường ray. Tuy nhiên, chi phí xây dựng sẽ
rất cao, chưa kể đến việc đào hầm xuyên núi từ Tokyo đến Osaka. "Thật
khó tưởng tượng họ sẽ kiếm được tiền từ việc xuất khẩu công nghệ này",
Paul Wan – nhà phân tích tại hãng môi giới CLSA cho biết.
Ngoài
ra, người ta cũng lo ngại quá trình xây dựng hệ thống đường sắt xuyên
lòng núi để lại hàng triệu mét khối đất đá, đe dọa trực tiếp tới môi
trường. Bà Kimie Asaka, nhà hoạt động 64 tuổi, cho biết: “Quá trình xây
dựng cần được coi là thảm họa môi trường lớn nhất hay dự án phá hủy cuộc
sống nghiêm trọng nhất sau chiến tranh”.
Hồng Duy/Hà Thu
